BILLY GRAHAM IH THUANTHU TAWI

By; April H Boih

Billy Graham hi November 7,1918 Charlotte, Norh Carolina, U.S ah a suak ih February 21,2017 ah kum 99 ih upa siin Montreat, Norh Carolina, U.S ah a thi. Billy Graham hi Evangelical Chriatian Evangelist siin Southern Baptist ih ordained Pathian hnatuantu a si.Amah hi American pawlin Postor tiih theih le kawh hial mi a si. Ziangahtile America rampum thangphawknak ih a tawhfung bik a si ruangah. Amah hi 1949 hnu phei cun America ram lawng silo in leitlun pumhuap ih Pathian mihman hminthang ah a rungcang.

Radio le TV sung ihsin ramsung le ramleng ah Pathian thu a simih, Billy Graham crusades timi amai hmin in tualrawn hmun kau pipi ah le inn tum pipi sungah kum 1947 ihsin thokin 2005 in a pension tiang Pathian thu sim rero tu a rak si. Amah hi kum zabi 20 nak hrawngih leitlun thuthangtha simtu lakah mi ciahneh biktu tiih ruah a si. A dam sung ahhin ram 185 ih mipum kom 215 million tluk tam hnenah thuthangtha a sim. Cuihleiah, ramsung le ramleng ah meeting a phunphun kai in, BMS World Mission le Global Mission ah siseh khaihkawm tu a rak si. Cun, TV, Video, Films le Webcast pawl hmanin million 100 lenglo mipi hnenah Pathian thu a sim ngah.

Billy Graham hi American president pawl thurawn petu le thlarau lam nun cawmtu ah President Harry Truman san ihsin Barack Obama san tiang kha hman a si. Crusade a tuahnak ih a tlawn suksonak ihsin anih tlukih thuthangtha mi hnenih sim tam hi Khristian thuanthu ah an um ziklo ti a si. Kum 1997 ih a suahmi amai thuhla ''Just as I am" timi tla cu leitlun ih cabu zuar khawng bikmi lakah a tel ve.

Hminsin- ''Zumtu hin tuanvo tumpi kan nei sokhaw, kan thih hnu ih kan thuanthu miin an run sim/ngan tikah miih siartlak/cawntlak a si ding hi a thupi zetmi a si ruangah kan dam sungah theitawk in Bawipa'i hrangih tuan ding kan si"

MIFIMPAWL IH ṬONGKAM

By: Febuary Cang
🔊

# Na zuamnak ihsin na cawlh hlan sungcu zatla/sung na si dah lo. (Mike Ditka)

# Lungthiang/ tlaitluannak timi cu a mankhung tuk, curungah mibum hmangpawl hnen ihsin ngah ding beisei hlah. (Warren BF)

# Thuruat aw, cule zum awla, sunmang nei aw, a netnak ah cumi cu hlawhtling dingin taima in zuam aw. (Walt Disney)

# Hlawhsamnak timi cu sungraltu hrangah nehtu asiih, a hlawhtlingpawl hrangih zir sinnak a si. (Robert)

# Hmailam hrangih rak ralrincianak thabik cu cumi kha thate ih rak tuah a si. (Abraham Lincoln)

# A cang thei lo timi hi a um lo, “A Cang Thei” timi kha “Lo” timi in a nehsawn ruangah men. (Andrey Hepburn)

# Thil diklo ka tuah dah lo titu cu zianghman a tuah hrih lotu an si.

#Thanso duh cun soiselnak le sunralnak khal tuar huam ding.

#Sangka cu awn cia a si, naapi ih namih innsung lut ding cu nangmai tuanvo.

 Cang
# Na zuamnak ihsin na cawlh hlan sungcu zatla/sung na si dah lo. (Mike Ditka)

# Lungthiang/ tlaitluannak timi cu a mankhung tuk, curungah mibum hmangpawl hnen ihsin ngah ding beisei hlah. (Warren BF)

# Thuruat aw, cule zum awla, sunmang nei aw, a netnak ah cumi cu hlawhtling dingin taima in zuam aw. (Walt Disney)

# Hlawhsamnak timi cu sungraltu hrangah nehtu asiih, a hlawhtlingpawl hrangih zir sinnak a si. (Robert)

# Hmailam hrangih rak ralrincianak thabik cu cumi kha thate ih rak tuah a si. (Abraham Lincoln)

# A cang thei lo timi hi a um lo, “A Cang Thei” timi kha “Lo” timi in a nehsawn ruangah men. (Andrey Hepburn)

# Thil diklo ka tuah dah lo titu cu zianghman a tuah hrih lotu an si.

#Thanso duh cun soiselnak le sunralnak khal tuar huam ding.

#Sangka cu awn cia a si, naapi ih namih innsung lut ding cu nangmai tuanvo.

MUPI IHSI ZIR DING THIL (5)

         Salai Bawisiamthar Sunthang

1. Mupi cu vansang takah, amah vekih zam thei hnen lawngah a zam theu. – Na dinhmun dir niam theitu le na thansonak lo dawnkhamtu; nangmah lo tluk ban ve lotu kha va kawm hlah! “eagles fly with eagles.”

2. Mupi cun hmuhtheinak mit fiang tha tak a neiih, 5km hla isi khal in a tum mi cu a hawisan dah lo. Na nun ih tumtah na neih mi kha thil dangdang ruangah hawisan loin fiangzet in zoh ringring aw.

3.Mupi cun saruang thi cia mi (a tawihse mi) sa a ei dah loih, a tharhlam  mi hawl in a ei theu.  Na rak hlawhtlin zonak le na thuanthu hlun cu hngilh in thil thar hmaiton awla neh sal theu aw!

4. Mupi cun thilpi a rat kha a hmuh tikah phur takin a rak thlir ih thli tha hmangin van boruak sangtak mei ahkhin a vawrso aw theu. Thli cahnak cu a hmang thiam ih amai cahnak lawngih a thlen ban lonak hmun tiang a hung fangkual thei.
Na hmaiah harsatnak a ra thleng ve theu ko ding. Thlipi tihih relhtu vate pawl cun thlipi le ruah a sur tikah sepi ruah tuar in an rak tuar ngurngo theu ti kha thei awla, mupi vekin harsatnak cu nangmah lo cawisangtu dingah hman thiam tum aw.

5. Mupi cun a fatepawl an hawng keuh tikah, a bu ih thil nem le bu nuamtertupawl cu a hlonfai thluh theu. Cutin a fa keuh thar pawl cu zam an zir tikah harsatnak an tuar thei phah rori theu. Nang khal tu ih na umnak hi a nuam in a hahdam tuk asiahcun fehsan aw! Cawlh hahdam huahhinak hmunah thansonak a um thei lo. “leave your comfort zone, there is no growth there”

MISSION

By, Elihu Hrinte

    Mission hi Pathian thinlung luahkhat tubik asiih, mission hna rak tuan hmaisabiktu khal amah Pathian asi (Gen 3:8-13). Amai lungtho duhdawtnak ruangah, afapa neihsun peksuahnakin mission hnatuan hmai in hruai.anih cun mi hmuahhmuah rundam si ding le thutak thei ding aduh (2Tim 2:14). cutiasiruangah Pathian ih thupitter mi cu kan thupitter ve ding hi zumtupawl ih mawhphurhnak tumbik asi.  

   Mission hnatuan thupit zia thei ding cun kan mission theihfeng hmaisa atul ding.

 Mission cu ziang asi?
        Mission timi hi latin cafang in ara mi asiih, asullam cu 'thlah asilole thlahmi' tinak asi. Khatlam in kan sim asile hnatuan pakhatkhat tuan suak dingih pawlkom pakhatkhat in lole, acozah  or company in  a thuneihnak thawi dunglam ihsin hnatuan tumtahmi tuansuak dingih a thlahsuah hi asi. Acts 13:1-4 siar bet aw. Mission ti men lawng kan rel asile, rel ding tampi a um thei.Pathian thu lawngah siloin leitlun thu khal ah rel a hlawh zet nan danglamnak an nei. Leitlun thil thuhla ih misssion cun, taksa hlawknak,hamtamnak le miatnak tiang lawng a thlenban ih thlarau nun a pem ban lo. Asinan Bible ih fial mi mission hnatuan cun mipakhat ih nunnak kha thihnak ihsin nunnak ah a hruailut. Kan mission ih tumtahbik dingmi cu, thuthangtha a thei hrihlo hnenih sim phuansuah, a zumtupawl tihnimnak pe in Pathian thutak ziktluak thlundingih zirh le cui thuthangtha cu midang hnenah pe sawng vivo dingih hruai pitlin asi. (Matt28:20) cumi ih muril cu, misual hrangah Jesuh a thi, phum in a um ih thihnak neh in a thosal tihi asi (1cor15:4). Cumi a zumtu hmuahhmuah cu siatral loin tlaitluan nunnak a nei ding John 3:16.

  Ziangruangah mission a thupi?
1. Thupek a petu ruangah.(Jesu)
Lei le van ih thuneihnak hmuahhmuah neitu, “lei le van ih thuneihnak hmuahhmuah ka hnen ah pek asi zo”(mtt28:19). Hi thupek hi na paih le tuan awla na paih lemlo cun a pawilo ti men silo ih man le manlo parah thumaw mi khal asi fawnlo. Zumtu pohpoh cun mahle titheidan cio in hi thupek hi phur suak dingah tuanvo kan nei.
 Hi zawnah Jesu hi in rundamtu tiang lawngih kan cohlang asiahcun mission hnatuannakah kan thinlung aum taktak theilo ding. Tuni ih zumtu tampi cu Jesuh zumtu ka si kan tiaw ko nan, Jesui ngainatmi, duhdawtmi le seherh mi le tuah mi le kan thlun cuang fawnlo. Jesui thupek le keneh hmuah thlun duhlo zumtu kan siahcun kan Pathian lung kan tawng pei maw? Kanmah  le mah tha tiaw mengmang hmansehla kan tlun ah Bawipa  a diriam pei maw? Thupek petu Jesui hmaiih kan dinsal tikah raltha in kan ding ngam kem? Cuti asiahcun  hi thupek hi rak tuan ngah sawntu si cio uhsi. Jesui thupek asimi mission hnatuan hi athupit tuk ruangah thlahthlam ngam ding asilo.

  2. Mipi in thuthangtha an tul tuk ruangah
Pathian thunung cun hitin ati! “thlahtu um lawn simtu m ding maw, simlo inn thei dingmaw” (Rom10: 14-15). Kan leilung pumpi ah mipum 7billion kan um, cumiah 700 million lawng hi zumtu felfai an si tiih tuat asi. Mipum 2.1 billion hi zumtupawl lakih anung le khawsa mi zumlotupawl an si. Mipum 1.4billion cu a hmin menmen ih khrihtian nunnak tak ih Jesu neilotupawl an si. Mipum2.84billion pawl hi veikhatte khal Jesui' rundamnak thuthangtha thei hrihlo an si.
 Mipum 2.84billion rori hin Jesui hmin le thuthangtha an theih hrih lo tikah “mi hmuahhmuah hnen thuthangtha thlen” a si hrih lo ti  a fiangtuk lawmmam. Pathian in Chin state hrang   ahmaisabik  ah American Baptist missionary Carson le a nupi cu  march 15, kum 1899 ah a run thlah.  Cutin kum 6 nak ah a hmaisabik Baptistma a pek mi cu Karen mi Maun Naw kum 35 ih upa timber ( Thingattu) hnatuan asi. Cule Roman Catholicism in 1630 kum ah Augustiarian  Portuguese Puithiam Sabastian Manrique cu A rakam khawpi ေျမာင့္ဦးျမို့ ah kum 5 a rak um nan kawhhran a din thei lo. 1720 ah puithiam pahnih Vittomi le Calchi an ra thleng sal ih cutin thuthangtha an sim hnu hlawhtlinnak an hmu vivo. Zumnak ih kan pa le pawl nunthapnak le pekawknak zar cu tuisun ni ah kannih mi ih theihtham loh dinhmun niam zetih ta cu Pathian thu rak thei ngahtu ah kan cang ta riai.. Kan co ngah mi Rundamnak sunglawi hi a thei ve hrih lotupawl hnenah kan theihter ve a cu tuk ko lo maw? Curuangah tuini ah nang le kei khal zamrangthei patawp in mission hnatuan hi kan thawk a cu tuk thlang asi.

3. A rak cohlang tui' nunnak ih rahsuah ruangah
     Mission hnatuannak ih a hlawknakbik cu Jesu khrih nunnak umsun kan congah hi a si. Jesu a zum ih a cahlangtu le a dungthluntupawl cu taksa, thinlung le thlarau lam malsawmnak siarcawk lo pek in kan um (Efe.1:3).

4. A tuantui' nunnak ah lungawinak le van laksawng a um
        Leitlun ruahdan ahcun Pathian hrangah tiih Thuthangtha le Mission ram hrangih peksuah hi a sung tin' ruah a awlte. Asinan kan khualtlawnnak ram hi leitlun ah kan neih thilri Pathian ram hrangih kan hman tam poh asilen  kumkhua hmun van ah ro kan rak khawl rero sawn tinak a si.
   

      Cun  Mission hnatuannak ah le pumpekawknak hin kanmah lam hrimhrim ah lungawinak le thazang thar mi a pe. Kawhhran hmaisapawl ih cahnak thuthup le khristian hmaisapawl ih cahnak thuthup cu Mission hnatuannak hrangih an rak pekawknak ah a thumaw thuk zet. Bulpak nun a ronak san le kawhhran Thlarau lam  cau sualso vekih a langnak tampi cu Mission hnatuannak ih daithlannak ih ruangah a si duh zet. Cu ti asiruangah Zumtu lungawi ringring thei nun, kawhhran a hning ringing theinak ding Mission hnatuannak ah kan hna thawng in tel cio uh si.. Cu mi cu leilam ih kan lungawinak tamtertu le van ih kan laksawng pungtertu an si ding (Thuphuan 22:12). Saam cangantu ih ankaa khal hi cing ringring uh si. “Mitthli thawn thlaici vorhtu in lungawi zetin an khawm sal ding. Tapphah in thlaici vorh ih a fehtu pawl cu lungawinak hla sak in fangtel thawn in an kirsal ding” (Saam 126:5-6).  Pathian cu hi kan leilung tlun ah hna a tuan rero ti thei in kan rak tel ve thei dandan ih tel ih a hman theihmi kan si ding ah timtuah uh si.. Hudson Taylor cun, “Pathian in rinnak ih miropipawl a hawl hran lo, amai hman duh can te ah a hman theih dingih a tiar aw cia ringring tu a hawl sawn” tiah a rak ti dah.

HREMHMUN

 By; Hngakbawih Pa
Tulai thuthangtha simtupawl in an sim malbik le sim hlawh lo bik cu hremhmun (hell) thu hi a si. Hremhmun hi riahsiat um za le tihnung zet mi thil a si ti hi kan theih sal tha in ka thei. Bible in hremhmun thu hi ziangtivek in saw in zirh ti hi kan theih tlan ciau a duhum nasa ding. Bawipa Jesu in Vanram thu voikhat a sim tinten, Hremhmun thu cu voihnih a rel ti kan hmu thei. Hremhmun isin kan luat theinak umsun cu Bawipa Jesui’ rundamnak in tuahsak mi lawng hi a si. Kan Bible in hremhmun thu hi phun (4) in, in zirhih, cupawl tla cu: SHEOL, HADES, TARTAROS le GEHENA –pawl tla hi an si. A tlunih kan tarlan mi thupawl hi pakhat hnu pakhat kan zingzoi hnik pei.

1.SHEOL
Thukham hlun ah cun SHEOL ti hi a hmang tam nasa. OT lamih a hman dan tlangpibik cu harsatnak hmun thawi pehparaw miah a hmang deuhbik a si. Tahthimnak ah, Sam 16:10 ah cun “ka thlarau cu hremhmun ah na tanta lo ding” ti tla kan hmu thei. Hmun hrekkhat ah cun THLAAN (grave) tla hi SHEOL tiah a hmang thotho. Khuarkhuhrum thuk zet tla hi SHEOL a si thu hmuh ding a um (Num.16:30). Jonah kha Ngapi pum sung isin Pathian a auh tikah, “SHEOL kawsung isin ka lo ko” tiah a ti thu kan hmu thei (Jonah 2:2). Cuiruangah Thukham hlun lamih SHEOL thu kan hmuh mipawl kan zoh tikah harsatnak hmun, hremnak, a thimnak hmun le thil tha lo lam deuh vivo ah hman a si. A umzia deuh bik ah cun misual (or) mithi thlarau cawlhnak hmun pakhat a si thu hmuh theih a si. Thukham hlun ih hremhmun umzia relnak ah SHEOL ti hi a hman mi a si. Khatlam zawngih kan sim asiahcun SHEOL ti cu Thukham hlun tongkam a si.

2.HADES
Thukham thar cabu hi Greek tong ih ngan mi asiruangah, thukham hlun (Hebru) ih SHEOL  ti kha a thar (Greek) ah cun HADES tiah a rawn hmang a si. SHEOL ti le HADES ti cu thu bangaw, tong dangdang men a si. HADES ti cu HADO isin ra mi asiih, a sullam cu cohlang (or) lalut tinak a si. SHEOL (or) HADES cu kumkhua ih hremnak hmun HELL  a si hrih loih, catuan hrem hngahnak hmun a si. Hi hmun ahhin  khaan hnih a umih, pakhat cu harsa zetih umnak, a pakhat sawn cu nuam takih umnak (Abraham tang sung)  hmun a si. Hi tawkih hmun nuam deuh (Abraham tang sung) cu Bawipa Jesu van a kai zawngah, tlunlamah a la so ih, van pradise tiah kan hmu thei (Eph.4:9-10). HADES (or) SHEOL  cu harsa zetih tuarnak hmun, a sun a zan ih mei kang tuarih umnak hmunpi a si. Hi tawk hmun ih umpawl cu an lung a fimih, leitlungih thil um mi le an unaupawl tla an thei thluh lai (Lk.16:19-30). Cuiruangah hitawk hmun cu kumkhaw hremhmun, thuthennak hngaki rak um sungnak hmun a si. Hi hmun ih um zopawl cu luatsal, suaksal le thlacamsaki runsuah theih a si nawn lo.

3. TARTAROS
Hi hremnak hmun hi thukham thar ah voikhat te lawng hmuh ding a um. (2Pit.2:4) Vancung mi sualpawl Pathian in, thuthennak hngakih a retnak hmun a si. SHEOL (or) HADES thawn a bangaw lo, hmun dang pi a si. Hi tawk hmun hi thim mepmepnak hmun a si. Minung thlarau fehnak ding hmun a si lo. Hi vancung misualpawl hi temtawn in an umih, nehhnuah, Pathian in rem a ti tikah kanmah (kawhhran) pawl hin an thu kan then sak leh ding siin kan Bible ah kan hmu (I Kor.6:3).

4. GEHENA
GEHENA ti cu Hinnom ruam ih hmun pakhat hmin a si. Hi tawk hmunah minung in raithawinak an rak tuah theu (II Chr.33:6). GEHENA ti hin hremhmun taktak (hell) a khihhmuh, kumkhaw hremnak hmun, harsatnak hmun, tah le hacang rialnak hmun le thuthennak hmun a si.
GEHENA hmun cu :
Misualpawl thlarau le taksa ih an hlonnak hmun a si. (Mtt.10:28)
Thuthennak le kumkhua ih thiamloconak hmun a si. (Mtt.23:33)
Meisa mit dah lonak hmun a si. (Thup.20:10)

Kan Bawipa Jesu in “taksa thah hnuih, thlarau le taksa hremhmun (Gehena) ih a hlon theitu cu tih uh” a ti mi kha a si (Lk.12:5).
Kum 1000 uknak hnuah HADES hmun isin zumlotu thlarau an hawng suak dingih, thuthennak an tuar hnuah kumkhaw hremhmun GEHENA ah hlon in an um ding. Cui hmun ah cun mei a mit dah lo dingih, kumkhua in kumkhua tiang hrem an si ding.

Hremhmun hi a um taktak mi, phuahcop men asiloih, zumlotupawl hremnak ding hmun a si. Cutawk hmun ah kan sungkhat unau a feh ding an um pang maw? Mai innsungsang ciau zohaw sal in, rundamnak co hrih lo (piangthar lo) kan um pang asiahcun, a tu ihsin zamrangten ngaihven a cu thlang a si. Kan leilungpi le a sungih um mi kan zoh tikah siatlam a pan deuhdeuh thlang si hi, daithlang in um nawn hlah uhsi, a nai laiah hawl uhla, hmuh theih ih a um lai ah amah pan a cu ta.

Editorial✏

 February, 2018

Kawhhran kekarnak le cangvaihnak hna, a tul mi tete kan tuan tikah, zoi’ hrangah saw ka tuan? Zo ih hna saw ka tuan timi hi kan theihfeng ding a thupi nasa. Mi hrekkhat cun kawhhran hna tuan loin, Pathian hna, tuan an tum theu. Asinan kan Pathian cu mithmuh theih in a um lo ruangah kawhhran le mipi (minung) rian lo cun Pathian hna tuan a theih lo.

Kawhhran sungih tuanvo(sinak) kan neih mipawl hi thuneihnak le ropitnak lukhum vek siloin  mipi hrangih cangvaih le midang va rennak sawn a si. A hleice in hruaitu cu mi riantu sinak kha kan liangparah a thumaw ih tangdawr zetih um in mi dang kekholhsaktu ding kan si ti hi thei fiang vivo cio uhsi. Midang parih kan tuah mi kha Pathian parih tuah kan rak si sawn.

Pathian hna a tuantu cun kawhhran hna cu Pathian hna a si ti a theih a tul. Ziangvek te kan tuah khal ah milai hrangah ka tuan ti lungput nei loin Bawipai hrangah a si ti thei in taima le lungawi ten tuan zuam cio uhsi!